PSE ostrzega uczestników rynku energii o bilansowaniu handlowym
Polskie Sieci Elektroenergetyczne alarmują o znacznym niezbilansowaniu handlowym w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym. Operator zapowiada, że wszelkie nieprawidłowości w tym obszarze będą zgłaszane do Urzędu Regulacji Energetyki. Uczestnikom rynku grożą kary finansowe za działania niezgodne z zasadami bilansowania.
Źródło: Pixabay
PSE alarmuje: poważne nieprawidłowości w bilansowaniu handlowym energii
Analiza bilansowania handlowego przeprowadzona przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) za okres od 14 czerwca do 31 grudnia 2024 r. wykazała istotne nieprawidłowości. Operator podaje, że w tym czasie niezbilansowanie handlowe sięgało nawet 2-3 GW, co przekraczało dostępne rezerwy mocy bilansujących i mogło stanowić zagrożenie dla stabilności Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). PSE zaznacza, że utrzymujący się na wysokim poziomie brak równowagi w systemie jest nie do zaakceptowania.
Z opublikowanego raportu wynika, że krajowy system elektroenergetyczny zmaga się z problemem niewystarczającego zakontraktowania energii względem zapotrzebowania odbiorców w godzinach porannych (6:00-9:00) oraz wieczornych (17:00-21:00). Natomiast w czasie szczytowej produkcji energii ze źródeł fotowoltaicznych (10:00-16:00) pojawia się zjawisko nadmiernego zakontraktowania energii, co również zaburza stabilność systemu.
Operator systemu elektroenergetycznego w Polsce (PSE) przekazał informację, że w okresie od 14 czerwca do 31 grudnia 2024 roku, krajowy system elektroenergetyczny był zakontraktowany na poziomie 1,39 TWh w kierunku nadmiaru generacji (średnio około 289,3 MW w godzinach, gdy system był przekontraktowany) oraz 1,65 TWh w kierunku niedoboru (średnio około 341,7 MW w godzinach, gdy system był niedokontraktowany).
PSE podkreśla, że rozmiar i częstotliwość niezbilansowania systemu są na tyle znaczące, że nie można mówić o obiektywnych trudnościach w bilansowaniu. Szczególnie, gdy weźmiemy pod uwagę fakt, że uczestnicy rynku mają możliwość korekty swoich pozycji bilansowych nawet do godziny przed rozpoczęciem dostaw na rynku dnia bieżącego.
Z powodu rozległego niezbilansowania, PSE musiało korzystać z pozarynkowych metod bilansowania, wyczerpując dostępne rynkowe środki. Wymagało to m.in. nierynkowej redukcji generacji z odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz międzyoperatorskiej pomocy awaryjnej.
Jak tłumaczy operator, bilansowanie systemu elektroenergetycznego w Polsce jest bezpośrednio zależne od działań podmiotów odpowiedzialnych za bilansowanie swoich zasobów. Niska jakość bilansowania handlowego prowadzi do powstawania dużych niezbilansowań w systemie. PSE zauważa, że miarą jakości bilansowania jest różnica między energią zakupioną i sprzedaną a energią wyprodukowaną i zużytą przez poszczególne podmioty.
PSE zaznacza również, że część problemów z bilansowaniem wynika z nieplanowanego wprowadzania energii do sieci w okresach szczytu słonecznego oraz z jej odbioru w godzinach szczytowych. Dodatkowo, niezbilansowanie jest pogłębiane przez jednostki wytwórcze centralnie dysponowane (JWCD), które nie realizują w pełni zaplanowanych programów pracy lub ulegają awariom. Te trudności są związane z wymagającymi reżimami pracy bloków oraz ich coraz gorszym stanem technicznym.
Operator systemu elektroenergetycznego podkreśla, że jeśli podmioty odpowiedzialne za bilansowanie (POB) nie zapewnią odpowiedniego zbilansowania swoich portfeli zakupowo-sprzedażowych, może to prowadzić do poważnego niezbilansowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Taki stan może zagrozić bezpieczeństwu pracy systemu, ponieważ dostępne środki bilansujące mogą okazać się niewystarczające lub nieodpowiednie. Dodatkowo, brak zbilansowania może wiązać się ze wzrostem kosztów bilansowania KSE, ponieważ konieczne stanie się przeprowadzenie istotnych zmian w planach pracy jednostek wytwórczych, które oferują usługi bilansujące, w celu złagodzenia skutków niezbilansowania.
W związku z zaobserwowaną sytuacją, PSE planuje rozpocząć proces monitorowania rynku bilansującego od 14 kwietnia 2025 r. Proces ten obejmie ocenę efektywności bilansowania portfeli handlowych przez poszczególne podmioty odpowiedzialne za bilansowanie (POB).
Operator zaznacza, że przypadki niezbilansowań, które mają negatywny wpływ na techniczne lub ekonomiczne warunki pracy systemu, będą analizowane i przekazywane do Urzędu Regulacji Energetyki zgodnie z obowiązującymi zasadami bilansowania.
Do kryteriów oceny należeć będą m.in.:
Poziom niezbilansowania w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE) oraz działania podejmowane przez Operatora Systemu Przesyłowego (OSP) w celu wyrównania popytu i podaży;
Korelacja niezbilansowania POB z niezbilansowaniem w KSE;
Częstotliwość występowania niezbilansowań w przypadku danego POB.
Zgodnie z artykułem 56 ust. 3 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne, za działania niezgodne z zasadami bilansowania uczestników rynku może zostać nałożona kara pieniężna. Kara ta nie może wynosić mniej niż 10 000 zł, a jej górna granica to 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Jeśli kara dotyczy działalności prowadzonej na podstawie koncesji, jej wysokość nie może być niższa niż 10 000 zł i nie może przekroczyć 15% przychodu osiągniętego z działalności koncesjonowanej w poprzednim roku podatkowym.
PSE planuje do końca pierwszej połowy 2025 r. przedstawić Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki propozycję zmiany Warunków Dotyczących Bilansowania, po uprzednim przeprowadzeniu konsultacji społecznych. Konsultacje z uczestnikami rynku mają zakończyć się do 1 maja bieżącego roku.